Κρησίλας

(β’ μισό 5ου αι. π.Χ.). Χαλκοπλάστης από την Κυδωνία της Κρήτης, σύγχρονος του Φειδία και του Πολύκλειτου. Εξάσκησε το επάγγελμά του στην Πελοπόννησο, στους Δελφούς, στην Έφεσο, αλλά κυρίως στην Αθήνα, όπου πιθανότατα διαμόρφωσε τα βασικά χαρακτηριστικά της τέχνης του. Δεν έχει διασωθεί κανένα αυθεντικό έργο του. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Πλίνιου υπήρχαν στην Ακρόπολη των Αθηνών τρία γλυπτά του: ένας χάλκινος ανδριάντας του Περικλή, ένας Πληγωμένος πολεμιστής και ένα αναθηματικό άγαλμα της Τριτογενείας Αθηνάς. Από τον ολόσωμο ανδριάντα του Περικλή (περ. 430 π.Χ.) σώζεται μόνο η ενεπίγραφη βάση και αρκετά αντίγραφα σε προτομές, που παριστάνουν τον Περικλή με κορινθιακό κράνος. Σύμφωνα με τις γραπτές μαρτυρίες του Πλίνιου, η τέχνη του Κ. είχε την ικανότητα να παρουσιάζει τους από τη φύση τους ευγενείς άνδρες ευγενέστερους, ενώ υποστήριζε επίσης ότι στο άγαλμα του Κ. που αναπαρίστανε τον Περικλή το επίθετο Ολύμπιος ταίριαζε απόλυτα. Τα στοιχεία αυτά αποδεικνύουν ότι ο καλλιτέχνης απέδιδε τα γενικά ατομικά χαρακτηριστικά, αλλά ενδιαφερόταν περισσότερο για την έκφραση του ήθους και του εσωτερικού ψυχικού κάλλους των μορφών. Αντίγραφο του δεύτερου γλυπτού του Κ. στην Ακρόπολη των Αθηνών, του Πληγωμένου πολεμιστή, θεωρείται ένα χάλκινο αγαλματίδιο που βρίσκεται σήμερα στο Σεν Ζερμέν-αν-Λε στη Γαλλία. Το πρωτότυπο είχε συγκινήσει τον Πλίνιο για τον τρόπο με τον οποίο απέδιδε ο καλλιτέχνης τις τελευταίες στιγμές της ανθρώπινης ζωής. Ένα άλλο περίφημο έργο του καλλιτέχνη ήταν η Πληγωμένη Αμαζόνα, που θεωρείται ότι κατασκεύασε για το Αρτεμίσιο της Εφέσου, στα πλαίσια διαγωνισμού στον οποίο συμμετείχαν και οι Πολύκλειτος, Φειδίας και Φράδμονας. Ανάμεσα στα πολλά ρωμαϊκά αντίγραφα της Πληγωμένης Αμαζόνας που σώζονται, η Αμαζόνα Σιάρα (έργο στη γλυπτοθήκη Νι Κάρλσμπεργκ της Κοπεγχάγης) και η Αμαζόνα του Βερολίνου θεωρούνται τα κυριότερα αντίγραφα έργων του Κ. Σε αυτά, το συνοπτικό και τονισμένο πρόσωπο θυμίζει το άγαλμα του Περικλή, η συμμετρική και αυστηρή διάταξη της πτυχολογίας, καθώς και ο χιασμός της σύνθεσης μαρτυρούν έμπνευση από τον Πολύκλειτο, ενώ η λεπτή εκτέλεση του ενδύματος και η πιο εκτεταμένη αποκάλυψη του γυμνού σώματος αντανακλούν την επίδραση του Φειδία. Ως έργο του Κ. αναφέρεται και το άγαλμα της Χθόνιας Δήμητρας στην Ερμιόνη. Πολλοί αρχαιολόγοι του αποδίδουν, εξάλλου, και το πρωτότυπο της περίφημης Αθηνάς Βελέτρι (Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι). Την τέχνη του Κ. χαρακτηρίζει περισσότερο η αναζήτηση της αρμονικής σύνθεσης και της καθαρής εκτέλεσης παρά η απόδοση της φυσικής πραγματικότητας.